سلامت روان یکی از مهمترین ابعاد سلامت عمومی در افراد به شمار می رود که نقش بسیار تعیین کننده ای در حیات فردی و اجتماعی افراد دارد. بنا بر تعریف سازمان بهداشت جهانی، منظور از سلامت روان چیزی فراتر از نبود اختلال روانی است. سلامت روان حالتی از رفاه است که افراد در بستر آن به رضایت از زندگی دست می یابند. اگر بخواهیم به طور خلاصه بگوییم، سلامت روان یعنی «حال خوب، فکر خوب و رفتار خوب»

 

ارتقای سلامت روان نیاز افراد جامعه است. هدف از ارتقاء، ایجاد شرایط و بسترهایی است که از سلامت روانی افراد حفاظت و مانع از آسیب های فردی و اجتماعی آن ها شود. در ادامه برخی از راهکارهای افزایش سلامت روان را مرور می کنیم:

1 – داشتن افکار مثبت

پژوهش ها نشان می دهد طرز فکر ما درباره خودمان، اثر بزرگی بر حالمان دارد. وقتی خودمان و زندگی را منفی ببینیم، تجربیات منفی هم به سراغمان می آید. بنابراین سعی کنیم روزانه از کلمات و جملات تأکیدی مثبتی استفاده کنیم که ارزش و قدرت ما را افزایش داده و به زندگیمان انرژی بخشد. برای نمونه به خودمان بگوییم «تو بسیار دوست داشتنی و منحصر به فرد هستی و من بهت افتخار می کنم».

2_ توانایی لذت بردن از زندگی

یکی از راه های افزایش سلامت روان این است که به جای نگران بودن برای آینده و ایجاد اضطراب در خود و یا حسرت خوردن برای گذشته و ایجاد افسردگی، بکوشیم در زمان حال زندگی کنیم و از لحظات زندگی لذت ببریم. برای این کار کافیست بر روی هر فعالیتی که در حال انجامش هستیم، متمرکز شویم و حاشیه پردازی نکنیم.

3_ مقابله با مشکلات عاطفی

مشکلات عاطفی جزیی از زندگی محسوب می‌شود. سلامت روان به نحوه برخورد با این مشکلات و یافتن بهترین راه حل برای غلبه بر آنها بستگی دارد.

4_ مدیریت زمان و تعیین اهداف مشخص و برنامه ریزی صحیح

برای خودمان هدف بسازیم و با کمک برنامه ریزی مناسب و دقیق، روزهای خود را مدیریت کنیم. در دست گرفتن زمان منجر به تسلط بهتر ما بر کل زندگی خواهد شد. اهدافمان می تواند بسته به مدت آن روزانه، هفتگی و یا سالانه باشد. هرچه پیش می رویم با انجام وظایف و رسیدن به اهداف، بر آنها مهر تأیید بزنیم و به خودمان پاداش دهیم. این حس پیروزی منجر به افزایش عزت نفس و اعتماد به نفس در ما می شود.

5_ بیان احساسات

احساسات خود را به صورت مناسبی ابراز کنیم؛ یعنی احساسات مثبت مثل شادی، محبت و احساسات خشم و ناراحتی را درون ‌فکنی و سرکوب نکنیم و بدون رفتار پرخاشگرانه آنها را ابراز کنیم.

6_ مهارت های ده گانه زندگی را بیاموزیم

بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی، مهارت های زندگی به عنوان یک طرح جامع پیشگیری از مشکلات و آسیب های فردی و اجتماعی معرفی می شود که برای ارتقای سلامت روان افراد لازم است. یادگیری این مهارت ها خود یکی از راه های افزایش سلامت روان است و به ما کمک می کند بتوانیم بهتر و مؤثرتر با نیازها و چالش های زندگی روزمره مواجه شویم. این مهارت ها شامل مهارت خودآگاهی، مهارت همدلی، مهارت روابط بین فردی، مهارت ارتباط مؤثر، مهارت مقابله با استرس، مهارت مدیریت هیجان، مهارت حل مسئله، مهارت تصمیم گیری، مهارت تفکر خلاق، مهارت تفکر نقادانه است.

7_ ارتباطات اجتماعی مثبت را افزایش دهیم

پژوهش ها همواره نشان می دهند روابط اجتماعی درست و سازنده تأثیر مستقیم و بسیار مثبتی بر روی سلامت روان افراد می گذارد. پس دایره دوستان خوب خود را گسترش دهیم و در بستر این ارتباطات سازنده از یکدیگر حمایت کنیم. البته به این نکته نیز توجه کنیم که داشتن رابطه با افرادی که حس خوبی به ما نمی دهد و منجر به کاهش انرژی می شود را به فراموشی بسپاریم.

8_ سبک زندگی سالم را برگزینیم

برای سالم زیستن و شاد بودن یک سبک زندگی سالم انتخاب کنیم. از بدن و ذهنمان بیشتر مراقبت کنیم. خود را در معرض رفتارهای پرخطر قرار ندهیم. از تغذیه طبیعی و به اندازه و در ساعات مناسب استفاده کنیم. کیفیت خواب خود را با خواب کافی و در زمان مناسب، افزایش دهیم. سیستم ایمنی بدن خود را با انجام ورزش مناسب تقویت کنیم. روش های آرام سازی و مراقبه را یاد بگیریم و انجام دهیم. تا می توانیم مطالعه کنیم و مهارت های جدیدی به خود اضافه کنیم.

9_ به دنبال معنویت باشیم و شکرگزاری کنیم

معنای زندگی خود را بیابیم و با خدای خود که منبع همه خوبی ها و قدرت هاست حرف بزنیم و بابت همه چیز سپاسگزار او باشیم. سپاسگزاری همواره با سلامت روانی و حال خوب در ارتباط بوده است. بهترین روش اثبات شده برای بالا بردن احساس شکرگزاری این است که آن را ثبت کنیم.

و در نهایت :

توانایی بخشش خود و دیگران را در خود تقویت کنی

· از کلمات نهایی مثل «همیشه» و «باید» کمتر استفاده کنیم؛ برای نمونه نگوییم «من همیشه شکست می‌خورم» یا «من باید نمره بیست بگیرم. »

· ورزش کنیم؛ ورزش زنجیره تفکرات منفی را قطع می‌کند.

· مهارت جرات‌ورزی و مهارت «نه گفتن» را تمرین کنیم تا بتوانیم بدون استفاده از پرخاشگری و با ارتباط کلامی از حق خود دفاع کنیم./ا.کشاورزی

«سیمین تاج دهقانی»؛ کارشناس مسوول سلامت روان معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز